Roszczenie windykacyjne i negatoryjne – charakterystyka, przykłady

W przypadku naruszenia cudzej własności, Kodeks cywilny przewiduje dwa główne środki ochrony: roszczenie windykacyjne i roszczenie negatoryjne. Roszczenia te są skuteczne wobec osób naruszających prawo własności , chyba że naruszający ma uprawnienia do władania rzeczą, co jest skuteczne wobec właściciela. W poniższym artykule wyjaśniamy, czym charakteryzują się te dwa typy roszczeń i jakie są między nimi różnice.

Roszczenie windykacyjne

Zgodnie z § 1. art. 222 Kodeksu cywilnego roszczenie windykacyjne dotyczy sytuacji, w której “Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.”

Innymi słowy, podstawą roszczenia windykacyjnego jest utrata władztwa przez właściciela lub władanie rzeczą przez nieuprawnionego. Warto zaznaczyć, że roszczenie windykacyjne dotyczy wyłącznie prawa własności, co oznacza, że tylko właściciel może żądać zwrotu rzeczy na tej podstawie. Nie obejmuje ono innych stosunków prawnych, takich jak użytkowanie, zastaw, najem czy dzierżawa. Co ważne, aby roszczenie windykacyjne było uzasadnione, naruszenie prawa własności musi mieć charakter trwały oraz powodować całkowite pozbawienie właściciela władztwa nad rzeczą.

Z uwagi na prawa wchodzące w skład przedsiębiorstwa czy gospodarstwa rolnego, nie mogą one być przedmiotem roszczenia windykacyjnego.

Roszczenie negatoryjne

Zgodnie z § 2. art. 222 Kodeksu cywilnego roszczenie negatoryjne można wystosować “Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.”.

Roszczenie negatoryjne nie dotyczy więc sytuacji, w której doszło do jednorazowego naruszenia prawa własności. Chodzi o naruszenia o charakterze trwałym lub gdy istnieje ryzyko, że te będą się powtarzać.

Przykładem sytuacji, w której przysługuje roszczenie negatoryjne jest tzw. immisja. To słowo określa taki stan rzeczy, gdy skutki działania właściciela nieruchomości na własnym gruncie są odczuwalne na gruncie sąsiedzkim. Wyróżnia się kilka rodzajów immisji – immisję pośrednią, bezpośrednią, materialną i niematerialną. Ta ostatnia dotyczy sytuacji, gdy zdarzenie oddziałuje na sferę psychiki właściciela nieruchomości sąsiedniej.

Źródło: lex.pl