Przedawnienie – zmiany w kodeksie karnym w 2023 roku
Od 1 października 2023 roku prokurator może więcej. To ze względu na zmiany w zakresie przepisów regulujących instytucję przedawnienia karalności (art. 101 kodeksu karnego). W niektórych przypadkach przestępcę będzie można ścigać aż 40 lat, w innych nawet bezterminowo.
Przedawnienie karalności
Przedawnienie to ustanie karalności przestępstwa wskutek upływu określonego czasu od jego popełnienia (innymi słowy jest to przedawnienie karalności) lub ustanie możliwości wykonania kary wskutek upływu określonego okresu od uprawomocnienia się wyroku skazującego (wówczas jest to przedawnienie wykonania kary). Należy pamiętać o tym, że czyn sprawcy nadal pozostanie przestępstwem, jednak nie będzie można już go ukarać.
Nowelizacja kodeksu karnego
Nowelizacja kodeksu karnego zakłada wydłużenie czasu, po którym można orzec przedawnienie. Np. w przypadku zabójstwa okres ten trwał 30 lat. Od 1 października 2023 r. wynosi on 40 lat.
Treść regulacji:
Art. 101 §1 Kodeksu Karnego [Ustanie karalności]
Karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat:
1) 40 – gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa;
2) 20 – gdy czyn stanowi inną zbrodnię;
2a) 15 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat;
3) 10 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata;
4) 5 – gdy chodzi o pozostałe występki;
5) (uchylony).
Wydłużenie to jest korzystne z punktu widzenia zwiększenia możliwości organów ścigania, którym nowoczesna technologia związana z rozwojem wiedzy i nauki oraz techniki kryminalistycznej może pomóc w rozwikłaniu zagadek sprzed 10 czy 20 lat.
Ochrona małoletnich
Warto zwrócić też uwagę na nowelizację dotyczącą większej ochrony małoletnich, którzy stali się ofiarami drastycznych przestępstw. Przedawnienie karalności przestępstwa do niedawna nie mogło nastąpić przed ukończeniem przez nich 30. roku życia. Po nowelizacji ten wiek został zmieniony na 40 lat. W praktyce oznacza to, że jeśli pokrzywdzony, gdy był jeszcze dzieckiem, został pobity w następstwie stosowania przemocy domowej, będzie mógł złożyć zawiadomienie o przestępstwie do dnia swoich 40. urodzin.
Treść regulacji:
Art. 101 §4 Kodeksu Karnego
W przypadku przestępstw:
1) przeciwko życiu i zdrowiu, popełnionych na szkodę małoletniego, zagrożonych karą, której górna granica przekracza 5 lat pozbawienia wolności,
2) określonych w rozdziale XXV, popełnionych na szkodę małoletniego, albo gdy treści pornograficzne obejmują udział małoletniego,
3) określonych w art. 156a i art. 191b, popełnionych na szkodę małoletniego
– przedawnienie karalności przestępstwa nie może nastąpić przed ukończeniem przez niego 40. roku życia.
Wyłączenie przedawnienia
Nowelizacja kodeksu karnego zakłada wyjątki od zasady przedawnienia. Dotyczą one najcięższych przestępstw, m.in. zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstw wojennych, umyślnego przestępstwa: zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem, popełnionego przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych. Dotyczy to również m.in. zgwałcenia małoletniego poniżej 15 lat lub zgwałcenia ze szczególnym okrucieństwem.
Prokurator będzie mógł zawsze wszcząć i przeprowadzić śledztwo w przypadku tzw. zabójstw kwalifikowanych, np. w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem.