Apelacja od wyroku karnego – co to jest, ile trwa, ile kosztuje

W postępowaniu karnym istnieje możliwość złożenia apelacji od wyroku sądu pierwszej instancji, gdy któraś ze stron uznaje go za niesprawiedliwy. Apelacja ma charakter bezwzględnie dewolutywny, co oznacza, że może być rozpatrzona jedynie przez sąd drugiej instancji. Poniższy artykuł omawia istotę apelacji w sprawie karnej, terminy jej złożenia oraz związane z nią koszty.

Co to jest apelacja?

Apelacja w sprawie karnej jest środkiem odwoławczym, który pozwala stronom postępowania, takim jak oskarżony, oskarżyciel posiłkowy, oskarżyciel prywatny czy prokurator zaskarżyć wyrok sądu pierwszej instancji. Jest to narzędzie, które umożliwia ponowne rozpatrzenie sprawy przez sąd drugiej instancji w przypadku, gdy któraś ze stron uznaje wyrok za niesprawiedliwy lub niezgodny z prawem. W polskim systemie prawnym, apelację można złożyć od wyroku sądu pierwszej instancji, niezależnie od tego, czy jest to wyrok sądu rejonowego czy okręgowego.

Apelacja od wyroku karnego

Apelację składamy za pośrednictwem sądu, który wydał wyrok w pierwszej instancji do sądu wyższej instancji. Apelujący musi podać swoje dane osobowe, w tym adres, a jeżeli nie składał innych pism procesowych to również numer telefonu, telefaksu lub e-maila, a jak nie posiada, np. telefaksu czy telefonu, to pisemnie oświadcza, że ich nie posiada. Trzeba pismo podpisać własnoręcznym podpisem i datą, a więc wydruk pisma z komputerowym podpisem nie jest dopuszczalny. W treści apelacji należy podać określenie podstawy prawnej (art. 444 par. 1 oraz art. 425 par. 1, 2 i 3 kpk) oraz wskazanie zakresu zaskarżenia. Należy wskazać, że apelacja w sprawie karnej można wnieść zarówno co do całości, jak i części wyroku. Zakres zaskarżenia może dotyczyć zarówno co do winy, a więc gdy apelujący kwestionuje odpowiedzialność karną za zarzucany czyn zabroniony. Jeżeli jednak apelujący nie kwestionuje winy oskarżonego, to apelację można wywieźć co do kary, jak i środka karnego, środka kompensacyjnego albo przepadku.

Apelujący może wnosić o zmianę wyroku sądu pierwszej instancji, a także o inne rozstrzygnięcia o charakterze formalnym. Wszystko zależy od podniesionych zarzutów, tj. czy zarzuca naruszenie przepisów prawa materialnego, czy też obrazę przepisów postępowania, jak i błędy w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mogły mieć wpływ na treść tego orzeczenia, a nadto zarzut rażącej niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka. Choć sąd odwoławczy z urzędu rozpatruje tzw. bezwzględne przyczyny odwoławcze, o których mowa w art. 439 § 1 kpk, ale warto – w przypadku ich wystąpienia w sprawie – również przywołać je w apelacji. W apelacji należy wskazać, tzw. kierunek zaskarżenia i tak oskarżony, jego obrońca mogą wnosić apelację wyłącznie na korzyść oskarżonego; natomiast oskarżyciel posiłkowy i oskarżyciel prywatny mogą wnosić apelację jedynie na niekorzyść oskarżonego. Powyższe ograniczenie w kierunku zaskarżenia nie dotyczy prokuratora.

Ile trwa apelacja od wyroku karnego?

Termin na wniesienie apelacji od wyroku karnego wynosi 14 dni od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem. Ważne jest zatem, żeby zachować też termin do wniesienia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku, który wynosi 7 dni od daty ogłoszenia wyroku. Strona chcąca wnieść apelację musi zatem pilnować daty i godziny ogłoszenia wyroku, gdyż niedopuszczalny jest wniosek zarówno przedwczesny, tj. przed wydaniem orzeczenia, jak i po upływie siedmiu dni. Pamiętać należy, że mowa tu o dniach kalendarzowych, a nie roboczych. Wyjątkiem jest wniosek pochodzący od osób pozbawionych wolności i nie mających obrońcy i nieuczestniczących w ogłoszeniu wyroku, wtedy ten termin biegnie od doręczenia wyroku. Wniosek wymaga również wskazania jego zakresu, tj. czy uzasadnienie ma dotyczyć całości wyroku czy też rozstrzygnięcia o karze czy innych zastosowanych środkach prawnych albo poszczególnych czynów czy oskarżonego. Zakres wniosku, jak i apelacji jest bardzo ważny, ponieważ zależy od niego termin uprawomocnienia się wyroku sądu pierwszej instancji. Nierzadko stronom zależy na jak najszybszym uprawomocnieniu się wyroku w całości albo w części, a pochopne wniesienie ww. wniosku czy apelacji wydłuża ten czas.

Po upływie terminu 14 dni od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem, złożenie apelacji staje się niemożliwe, chyba że strona uzyska przywrócenie terminu na wniesienie apelacji, co jest możliwe w przypadku istnienia niezależnej przyczyny uniemożliwiającej wcześniejsze złożenie środka odwoławczego. Należy pamiętać, że do apelacji dołącza się odpowiednią liczbę odpisów dla stron przeciwnych, a w przypadku apelacji wnoszonej do sądu apelacyjnego dołącza się dodatkowo jeden odpis.

Czas oczekiwania na rozprawę apelacyjną może być różny w zależności od obłożenia spraw w sądzie odwoławczym, jak i indywidualnych przyczyn związanych ze składem sądu wylosowanym do rozpatrzenia środka zaskarżenia. Nie ma ustawowych terminów na załatwienie sprawy. Kodeks postępowania karnego wskazuje jedynie, że rozstrzygnięcie sprawy ma nastąpić w rozsądnym terminie, przez co nie ma pewności kiedy apelacja zostanie rozpatrzona.

Ile kosztuje apelacja w sprawie karnej?

Jeśli strona decyduje się na samodzielne sporządzenie apelacji, nie ponosi bezpośrednich kosztów związanych z wynagrodzeniem profesjonalnego pełnomocnika. Samo wniesienie apelacji w sprawie karnej jest wolne od jakiejkolwiek opłaty sądowej, w przeciwieństwie do apelacji w sprawie cywilnej. Jednakże, w przypadku apelacji od wyroku sądu okręgowego, która nie pochodzi od prokuratora, apelację musi sporządzić i podpisać adwokat, radca prawny lub radca Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej. W takim przypadku, koszty związane z apelacją obejmują opłaty związane z usługami prawnymi profesjonalnego pełnomocnika.

Konsekwencje prawne związane z odpowiedzialnością karną mogą być jednak na tyle istotne, np. wysoka grzywna, pozbawienie wolności, zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, że warto jest skorzystać z pomocy prawnej, aby później nie żałować. Taką pomoc świadczą specjaliści z Kancelarii Prawnej KPTS.

Opracowanie: Radca prawny Mateusz Kucharski