Podział majątku po rozwodzie – co warto wiedzieć?
Rozwód jest momentem, w którym wielu małżonków staje przed koniecznością podziału majątku wspólnego. W Polsce obowiązują przepisy, które regulują sposób, w jaki ten podział powinien zostać przeprowadzony. W poniższym artykule omawiamy najważniejsze aspekty prawne dotyczące podziału majątku po rozwodzie.
Wspólność majątkowa małżeńska
Z chwilą zawarcia małżeństwa, jeśli małżonkowie nie zdecydują się na podpisanie intercyzy, powstaje między nimi wspólność majątkowa. Oznacza to, że większość składników majątku, które zostaną nabyte w trakcie trwania małżeństwa, wchodzi do majątku wspólnego. Obejmuje to m.in. dochody z pracy, oszczędności, nieruchomości, a także ruchomości takie jak samochody czy sprzęt AGD.
Podział majątku – kiedy i jak?
Podział majątku wspólnego może nastąpić na kilka sposobów:
- W trakcie postępowania rozwodowego – możliwe jest ustalenie podziału majątku już podczas rozwodu, ale wymaga to zgody obu stron. Jeśli małżonkowie są zgodni co do sposobu podziału, mogą zawrzeć ugodę sądową lub pozasądową.
- Po rozwodzie – jeżeli podczas rozwodu nie doszło do podziału majątku, można to zrobić w późniejszym czasie. Może to odbyć się na drodze sądowej lub poprzez umowę notarialną. Ważne jest, że w Polsce nie ma ustawowego terminu, w którym trzeba dokonać podziału majątku po rozwodzie.
Co wchodzi w skład majątku wspólnego, a co jest majątkiem osobistym?
Nie wszystko, co posiadają małżonkowie, wchodzi w skład majątku wspólnego. Istnieją pewne kategorie majątku, które należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku osobistego zalicza się:
- Przedmioty nabyte przed zawarciem małżeństwa – jeśli przed ślubem jedno z małżonków posiadało nieruchomość, samochód czy oszczędności, pozostają one jego majątkiem osobistym.
- Darowizny i spadki – przedmioty i pieniądze otrzymane przez jednego z małżonków w formie darowizny lub spadku, o ile darczyńca lub spadkodawca nie zastrzegł, że mają one trafić do majątku wspólnego.
- Przedmioty osobistego użytku – rzeczy takie jak ubrania, kosmetyki, czy przedmioty służące do wykonywania zawodu (np. narzędzia pracy) również stanowią majątek osobisty.
Równość podziału majątku
Zasadą jest, że podział majątku wspólnego powinien być równy, czyli każda ze stron otrzymuje połowę wartości majątku. Jednak sąd może odejść od tej zasady, jeśli jedna ze stron wykaże, że istnieją ku temu uzasadnione powody, takie jak np. rażące niedbalstwo w zarządzaniu majątkiem przez jednego z małżonków lub nierówny wkład w jego powiększenie.
Wartość majątku i spłaty
Podczas podziału majątku kluczowym aspektem jest jego wycena. Wartość majątku wspólnego jest ustalana na dzień podziału, a nie na dzień rozwodu. Jeżeli jedna ze stron otrzymuje większą część majątku (np. nieruchomość), często konieczne jest dokonanie spłat lub dopłat na rzecz drugiego małżonka, aby wyrównać wartość udziałów.
Znaczenie ugody i mediacji
Podział majątku może być źródłem wielu konfliktów, dlatego coraz większą popularność zyskują mediacje. Mediator pomaga stronom wypracować kompromis, co może znacząco skrócić czas i obniżyć koszty całego procesu. Ugoda zawarta przed mediatorem może być zatwierdzona przez sąd, co nadaje jej moc prawną.
Podział długów
Podział majątku po rozwodzie dotyczy także długów zaciągniętych w trakcie trwania małżeństwa. Wspólne zobowiązania, takie jak kredyty czy pożyczki, również muszą zostać podzielone. Warto pamiętać, że banki i inne instytucje finansowe nie są związane wyrokiem sądu o podziale majątku, co oznacza, że obie strony mogą być nadal wspólnie odpowiedzialne za spłatę długów, nawet jeśli sąd zdecyduje inaczej.
Koszty postępowania
Podział majątku może wiązać się z kosztami, takimi jak opłaty sądowe, wynagrodzenie biegłych (jeśli konieczna jest wycena majątku), czy honorarium notariusza, jeśli podział odbywa się w formie aktu notarialnego. Koszty te najczęściej są dzielone pomiędzy małżonków.
Czytaj WięcejKiedy i jak można ubiegać się o alimenty na dziecko?
Alimenty na dziecko to wsparcie finansowe, które jeden z rodziców (najczęściej ten, który nie sprawuje bezpośredniej opieki nad dzieckiem) jest zobowiązany przekazywać na utrzymanie swojego dziecka. W Polsce prawo do alimentów reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy. W poniższym artykule wyjaśniamy, kiedy i jak można ubiegać się o alimenty na dziecko oraz jakie procedury należy podjąć, aby uzyskać to świadczenie.
Kiedy można ubiegać się o alimenty?
O alimenty można ubiegać się w momencie, gdy jeden z rodziców nie wywiązuje się należycie z obowiązku utrzymania dziecka. Obowiązek alimentacyjny ciąży na rodzicach aż do momentu, gdy dziecko stanie się samodzielne, co w praktyce oznacza zakończenie edukacji i zdobycie zdolności do samodzielnego utrzymania się. Co istotne, pełnoletność dziecka (18 lat) nie zawsze oznacza zakończenie obowiązku alimentacyjnego. Jeśli dziecko nadal się uczy, rodzice są zobowiązani do dalszego wspierania go finansowo.
Kto może ubiegać się o alimenty?
- Rodzic – najczęściej o alimenty wnioskuje ten rodzic, który sprawuje codzienną opiekę nad dzieckiem. To właśnie on może wystąpić do sądu z żądaniem zasądzenia alimentów od drugiego rodzica.
- Pełnoletnie dziecko – w przypadku pełnoletnich dzieci, które kontynuują naukę i nie są w stanie samodzielnie się utrzymać, same mogą wystąpić do sądu z pozwem o alimenty.
Jak ubiegać się o alimenty?
Procedura ubiegania się o alimenty obejmuje kilka kroków:
1. Przygotowanie pozwu o alimenty
Pozew o alimenty należy skierować do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka lub pozwanego rodzica. Pozew ten powinien zawierać:
- dane powoda (dziecka oraz rodzica działającego w jego imieniu) i pozwanego (drugiego rodzica),
- uzasadnienie żądania alimentów (opis usprawiedliwionych potrzeb dziecka oraz możliwości zarobkowych i majątkowych rodziców, a w szczególności pozwanego),
- kwotę żądanych alimentów,
- dowody na poparcie twierdzeń (np. rachunki, faktury, zaświadczenia o dochodach, zaświadczenia lekarskie).
Warto zaznaczyć, że nie ma określonej minimalnej ani maksymalnej kwoty alimentów. Sąd ustala wysokość alimentów indywidualnie, biorąc pod uwagę usprawiedliwione potrzeby dziecka oraz możliwości zarobkowe i majątkowe obojga rodziców.
2. Złożenie pozwu w sądzie
Pozew należy złożyć w sądzie rejonowym właściwym miejscowo dla miejsca zamieszkania dziecka lub pozwanego. Składając pozew, nie trzeba uiszczać opłaty sądowej, ponieważ postępowanie alimentacyjne jest zwolnione z opłat sądowych.
3. Postępowanie sądowe
Po złożeniu pozwu sąd wyznacza termin rozprawy. W trakcie postępowania sądowego obie strony będą miały możliwość przedstawienia swoich argumentów i dowodów. Sąd analizuje potrzeby dziecka oraz możliwości finansowe rodziców, a następnie wydaje wyrok.
4. Egzekucja alimentów
Jeżeli zasądzone alimenty nie są płacone dobrowolnie, można zwrócić się do komornika o wszczęcie egzekucji. Komornik może zająć wynagrodzenie, konto bankowe lub inne źródła dochodów dłużnika, aby wyegzekwować należne alimenty.
Jakie dokumenty są potrzebne?
Do pozwu o alimenty warto dołączyć:
- Rachunki i faktury dokumentujące koszty utrzymania dziecka (np. koszty związane z edukacją, opieką zdrowotną, ubraniami, żywnością).
- Zaświadczenia szkolne lub studenckie, jeśli dziecko kontynuuje naukę.
- Inne dokumenty potwierdzające sytuację życiową dziecka (np. zaświadczenie o stanie zdrowia).
Porady praktyczne
- Porozumienie poza sądem: Warto rozważyć próbę polubownego ustalenia alimentów między rodzicami. Taka ugoda może być korzystna, szybsza i mniej stresująca. Można ją także zatwierdzić sądownie, co nada jej moc egzekucyjną.
- Zabezpieczenie roszczeń: W trakcie postępowania można wnioskować o zabezpieczenie roszczeń, czyli tymczasowe alimenty do czasu wydania wyroku. Dzięki temu dziecko będzie miało zapewnione środki na utrzymanie już w trakcie trwania procesu.
- Zmiana wysokości alimentów: Jeżeli sytuacja finansowa rodzica zobowiązanego do świadczeń alimentacyjnych lub usprawiedliwione potrzeby dziecka ulegną zmianie, możliwe jest wystąpienie do sądu o zmianę wysokości zasądzonych alimentów.
Podział majątku małżeńskiego a kredyt hipoteczny
Proces rozwodowy związany jest z koniecznością dokonania podziału majątku małżeńskiego. Co istotne – podzielić pomiędzy małżonków należy nie tylko aktywa, czyli składniki majątku małżeńskiego takie jak pieniądze, nieruchomości, samochody, ale również pasywa, czyli zadłużenia. W niniejszym artykule wyjaśniamy, jak postąpić z zaciągniętym przez byłych małżonków kredytem hipotecznym.
Rozwód a kredyt hipoteczny
Podczas rozwiązania małżeństwa, wspólny majątek małżeński podlega podziałowi. Podziału majątku wspólnego małżonków dokonać można u notariusza – jeżeli małżonkowie są ze sobą zgodni lub w sądzie – jeżeli pomiędzy małżonkami jest spór, co do sposobu podziału majątku małżeńskiego. Podkreślić należy, że ani sąd, ani notariusz nie ma kompetencji do dokonania podziału pasywów, w tym również kredytu hipotecznego. Zasada jest prosta – sąd lub notariusz podzielić może wyłącznie aktywa, nie rozstrzygając o kwestii podziału pasywów.
Wpływ wyniku sprawy rozwodowej na sytuację kredytobiorców
Warto zaznaczyć, że orzeczenie sądu w sprawie rozwodowej nie wpływa jakkolwiek na obowiązek spłaty rat kredytu hipotecznego. Kredytobiorcy pozostają solidarnie odpowiedzialni przed bankiem, co oznacza, że oboje zobowiązani są do spłacania rat kredytu, niezależnie od tego jakie orzeczenie, co do podziału majątku małżeńskiego wydał sąd lub jakie ustalenia w tym zakresie poczynili między sobą małżonkowie.
Co zrobić z kredytem hipotecznym po rozwodzie?
- Wyłącznie z kredytu jednej z osób: W tym celu należy skierować do banku wniosek o wyłączenie z kredytu jednego z byłych małżonków, w którym byli małżonkowie wskazują, że ich małżeństwo i wspólność majątkowa ustały, dlatego chcieliby zakończyć między sobą wszelkie stosunki związane ze wspólnie zaciągniętym kredytem hipotecznym. Po wpłynięciu wniosku bank ocenia zdolność finansową nowego kredytobiorcy, co oznacza, że bank nie zawsze wyraża zgodę na przepisanie kredytu. Często okazuje się koniecznym, aby do kredytu za jednego z byłych małżonków przystąpiła kolejna osoba np. rodzice lub rodzeństwo nowego kredytobiorcy (cesja umowy kredytowej).
- Sprzedaż nieruchomości: Jeśli nie ma możliwości przepisania kredytu ani znalezienia nowego kredytobiorcy, sprzedaż wspólnej nieruchomości może być konieczna. Środki uzyskane ze sprzedaży mogą zostać użyte do spłaty kredytu hipotecznego.
W każdym przypadku, decyzje związane z kredytem hipotecznym po rozwodzie powinny być skonsultowane z adwokatem lub radcą prawnym specjalizującym się w sprawach rodzinnych i finansowych.
Kancelaria KPTS świadczy pomoc prawną na każdym etapie postępowania dotyczącego rozwodu, podziału majątku małżeńskiego, zasądzenia alimentów, ustalenia władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem, a także wszelkich innych sprawach z zakresu prawa rodzinnego.
Opracowanie: Adwokat Katarzyna Janicka
Czytaj Więcej