Dyrektywa unijna Omnibus – wszystko, co powinieneś o niej wiedzieć

1 stycznia 2023 r. w polskim prawie zaczęły obowiązywać trzy dyrektywy unijne: towarowa, cyfrowa i Omnibus. Powszechnie jednak utarło się, że zmiany wynikające z wejścia w życie każdej z nich ogólnie nazywane są “zmianami Omnibusa”. 

Dyrektywa unijna Omnibus dotyczy między innymi tych osób, które prowadzą sklepy internetowe. Muszą one m.in. zamieścić na swoich stronach www nowy regulamin sprzedaży lub zmienić dotychczasowy. Posiadanie na swojej stronie nieaktualnego regulaminu może wiązać się ze stratami dla sklepu internetowego.

Rękojmia konsumencka

Ci przedsiębiorcy, którzy sprzedają towary w sklepach stacjonarnych, jak i przez Internet, muszą uwzględnić w swojej działalności tzw. rękojmię konsumencką. Zmiany w tym zakresie dotyczą odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu niezgodności towaru z umową. Co ciekawe, nie dotyczy to nieruchomości. Odtąd inne są warunki uznania towaru sprzedanego konsumentowi za wadliwy, a inne jeśli kupi go osoba prawna, np. spółka, nawet jeśli sprzedany przedmiot jest identyczny. Wynika to z odmienności pomiędzy regulacjami Kodeksu cywilnego, a ustawy o prawach konsumenta.

Wprowadzane zmiany dotyczą sprzedaży konsumenckiej, czyli sytuacji, gdy towar kupuje osoba prywatna albo prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą (JDG). Zasada ta nie ma jednak zastosowania, jeśli JDG kupuje od nas towar w celu dalszej jego odsprzedaży lub gdy ta transakcja w inny sposób ma ściśle zawodowy i profesjonalny charakter. Rękojmia konsumencka nie przysługuje oczywiście kupującym takim jak spółki, osoby prawne, fundacje czy różnego rodzaju instytucje. 

Ponadto, dotychczas, jeżeli wada została ujawniona w ciągu roku od wydania towaru kupującemu, automatycznie przyjmowano, że musiała ona istnieć już w momencie zakupu. Po wejściu w życie nowych przepisów, termin ten został wydłużony aż do dwóch lat.

Kolejna zmiana polega na zobowiązaniu sprzedawcy do odbioru reklamowanego towaru od konsumenta. Konsument składając reklamację nie musi już zajmować się wysyłką. Wyjątkiem jest jednak sytuacja, gdy korzysta on z prawa odstąpienia od umowy z uwagi na istotne wady towaru – w takim wypadku to na kupującym spoczywa obowiązek dostarczenia towaru sprzedawcy (na koszt sprzedawcy). Wg ustawy o prawach konsumenta, sprzedawca powinien wadliwy produkt naprawić lub wymienić na nowy w „rozsądnym terminie”. Termin ten liczy się od poinformowania sprzedawcy o wadzie produktu, a nie – jak wcześniej – od dostarczenia towaru sprzedawcy.

Inną zmianą na korzyść konsumentów jest wprowadzenie domniemania, że wada produktu jest istotna. Obecnie to na przedsiębiorcy spoczywa ciężar udowodnienia, że wada nie jest istotna, a co za tym idzie, że konsumentowi nie przysługuje prawo odstąpienia od umowy.

Od 01.01.2023 r. również nie obowiązuje już krótki okres przedawnienia roszczeń konsumenta o usunięcie wady (naprawę) lub wymianę wadliwego produktu, a także na oświadczenie o obniżeniu ceny czy odstąpieniu od umowy. Dotychczas termin ten wynosił  1 rok od stwierdzenia wady. Obecnie zastosowanie znajdą zasady ogólne przedawnienia roszczeń. Co istotne, sprzedawca nie jest już zwolniony z odpowiedzialności za niezgodność towaru z umową, nawet jeśli konsument wiedział o wadzie w chwili zakupu. 

Nowe przepisy stanowią również, że odpowiedzialność z tytułu udzielonej na dany produkt gwarancji nie może być mniej korzystna dla konsumenta, niż odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu niezgodności tego towaru z umową.

Dostarczanie treści cyfrowej lub usługi cyfrowej

Od 01.01.2023 r. weszły w życie również regulacje dotyczące dostarczania konsumentom (i JDG) treści i usług cyfrowych. Wg ustawy, treść cyfrowa to dane wytwarzane i dostarczane w postaci cyfrowej. Usługa cyfrowa to na przykład:

• umożliwienie konsumentowi rejestracji i korzystania z portalu internetowego,
• dostarczanie wszelkiego rodzaju oprogramowania komputerowego lub na urządzenia mobilne,
• wysłanie konsumentowi linka umożliwiającego pobranie e-booka (jednorazowe lub wielokrotne),
• umożliwienie konsumentowi przechowywania plików w chmurze,
• prowadzenie transmisji na żywo,
• newsletter.

A zatem usługa cyfrowa zawsze dotyczyć będzie danych cyfrowych (treści cyfrowej), tzn. przede wszystkim plików elektronicznych (zdjęć, nagrań audio lub wideo, dokumentów tekstowych, np. e-booków). Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby umowa o dostarczanie treści cyfrowych była zawarta z konsumentem w tradycyjnej formie, czyli na piśmie.

Od „Usług cyfrowych” odróżnić należy „Usługi”, które nie dotyczą danych cyfrowych. Usługi (nie cyfrowe) na ogół świadczone są stacjonarnie – to np. usługi sprzątające, kosmetyczne, serwisowe, gastronomiczne, rozrywkowe czy hotelowe.

Omnibus – inne zmiany od 01.01.2023 r.

Dane kontaktowe – W umowach zawieranych na odległość od 01.01.2023 r. konieczne jest informowanie konsumenta o numerze telefonu, na który może dzwonić, gdy chce skontaktować się ze sprzedawcą – dotychczas nie było to wymagane.

Dodatkowe oświadczenia dotyczące prawa odstąpienia od umowy – W przypadku umowy o świadczenie usług zawartej na odległość, zmieniły się nieco zasady utraty przez konsumenta prawa odstąpienia od umowy. Przedsiębiorca powinien zabezpieczyć się na wypadek, gdyby konsument chciał odstąpić od umowy po otrzymaniu świadczenia od przedsiębiorcy. Sytuacja taka byłaby niesprawiedliwa, bowiem nie dość, że firma wykonałaby obowiązki umowne, to jeszcze musiałaby zwracać pieniądze konsumentowi. Dlatego w celu uchronienia się przed takimi negatywnymi skutkami, przedsiębiorca powinien udzielić konsumentom stosownych, określonych prawnie informacji przed rozpoczęciem świadczenia, odebrać od konsumenta wyraźną zgodę, a dopiero później przystąpić do realizacji umowy. Podobne zasady obowiązują w przypadku umowy o dostarczanie treści cyfrowej, a umowa została zawarta na odległość. 

Mieszkanie klienta, wycieczka – Warto zwrócić uwagę na to, że od 01.01.2023 r. termin na odstąpienie od umowy zawartej podczas nieumówionej wizyty w miejscu zamieszkania konsumenta albo podczas wycieczki wynosi 30 dni, a nie 14 dni.

Opinie – Jeśli publikujesz opinie swoich klientów na temat oferowanych produktów lub usług, powinieneś również poinformować, czy te opinie są przez Ciebie zweryfikowane, tzn. czy upewniłeś się, że pochodzą od rzeczywistych użytkowników danego produktu lub usługi. Jeśli opinie są zweryfikowane, opublikuj dodatkowo zwięzłą informację, w jaki sposób to sprawdziłeś.

Wyszukiwarka internetowa – Jeśli udostępniasz innym użytkownikom wyszukiwarkę internetową, powinieneś wyraźnie oznaczyć płatną reklamę i poinformować ich, jeśli przyjąłeś płatność w celu uzyskania przez określony produkt lepszej pozycji w wynikach wyszukiwania. Brak takiej informacji stanowi tzw. nieuczciwą praktykę rynkową.

Obniżka ceny (promocja) – Jeśli komunikujesz swoim klientom obniżkę ceny towaru lub usługi, powinieneś obok informacji o obniżonej cenie zamieścić informację o najniższej cenie tego towaru lub usługi z okresu 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. Nie musisz jednak tego robić, jeśli nie chwalisz się promocją, tylko „po cichu” obniżyłeś cenę danego produktu.